پروین اعتصامی، شاعر برجسته‌ی معاصر ایران، از نام‌آورترین و اثرگذارترین سخنوران زبان فارسی به‌شمار می‌رود. دراین نوشته با وب سایت ایران بیوگرافی همراه ما بمانید.
پروین اعتصامی بیوگرافی
پروین اعتصامی، که در آغاز زندگی «رخشنده اعتصامی» نام داشت، در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ خورشیدی (برابر با ۱۷ مارس ۱۹۰۷ میلادی) در شهر تبریز چشم به جهان گشود.
پروین اعتصامی خانواده
پروین، دختر یوسف اعتصامی آشتیانی، مشهور به «اعتصام‌الملک»، نویسنده و مترجم برجسته روزگار خویش، و اخترالملوک اعتصامی بود.
اخترالملوک، که خود فرزند عبدالحسین مقدّم‌العداله — شاعر دوره قاجار با تخلّص «شوری بخشایشی» — به شمار می‌رفت، تخلّص «پروین» را برای دخترش برگزید؛ نامی که در آن روزگار چندان در میان دختران رایج نبود.
پروین اعتصامی
رخشنده بعدها نام رسمی خود را به «پروین» تغییر داد، همان‌طور که در شناسنامه‌اش ثبت شد. او کوچک‌ترین فرزند خانواده بود و سه برادر بزرگ‌تر به نام‌های ابوالحسن، ابوالفتح و ابوالنصر داشت.
پروین اعتصامی مهاجرت
در سال ۱۲۸۸ خورشیدی، یوسف اعتصامی به عنوان نماینده مردم تبریز وارد مجلس شورای ملی شد. سه سال بعد، یعنی در ۱۲۹۱، خانواده به تهران کوچ کردند. آن زمان پروین تنها شش سال داشت.
زندگی در پایتخت، او را با محافل فرهنگی و شخصیت‌های برجسته جنبش مشروطه‌خواهی آشنا ساخت. آموزش ادبیات را در کنار پدر و با راهنمایی استادانی چون علی‌اکبر دهخدا و ملک‌الشعرای بهار آغاز کرد.
پروین اعتصامی تحصیلات
پروین در کودکی زیر نظر پدرش زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی را فرا گرفت. سپس به مدرسه آمریکایی «ایران کلیسا» (Iran Bethel) رفت و در سال ۱۳۰۳ تحصیلات خود را به پایان رساند.
او در طول دوران تحصیل همواره شاگردی ممتاز بود و حتی مدتی در همان مدرسه زبان و ادبیات انگلیسی تدریس می‌کرد. همزمان، سرودن شعر را نیز آغاز کرد.
پروین اعتصامی شاعر
رشد در خانواده‌ای اهل قلم باعث شد پروین از سال‌های بسیار خردسالی ذوق شاعری خود را بروز دهد. گفته می‌شود نخستین سروده‌های او به هفت‌سالگی برمی‌گردد و برخی از بهترین اشعارش را میان سنین یازده تا چهارده سالگی خلق کرده است.
پدرش نقش مهمی در پرورش استعداد او داشت؛ گاهی اشعار سعدی یا حافظ را برای او برمی‌گزید تا در همان وزن و قافیه، اثری تازه بسراید یا ساختار آن را دگرگون کند. همچنین، ترجمه‌هایی از آثار ادبی انگلیسی، فرانسوی، ترکی و عربی را در اختیارش می‌گذاشت تا به شعر فارسی برگرداند.
برای نمونه، یوسف اعتصامی شعر «قطرات سه‌گانه» از شاعر ایتالیایی تریللو را ترجمه و منتشر کرد که الهام‌بخش پروین در سرودن آثاری چون «گوهر و اشک» و «دو قطره خون» شد.
از آثار مشهور دوران نوجوانی او می‌توان به «گوهر و سنگ»، «ای مرغک»، «اشک یتیم»، «کودک آرزومند»، «صاعقه ما ستم اغنیاست»، «سعی و عمل» و «اندوه فقر» اشاره کرد.
پروین اعتصامی نخود و لوبیا
در هشت‌سالگی، پروین شعری طنزآمیز در قالب مناظره میان نخود و لوبیا سرود که چنین آغاز می‌شود:
نخودی گفت به لوبیا: چرا کوتاه و گردم و تو درازی؟
لوبیا پاسخ داد: هر دو باید پخته شویم، پس با روزگار بساز.
پروین اعتصامی سیر و پیاز
در شعری دیگر، سیر و پیاز با یکدیگر به گفت‌وگو می‌نشینند؛ سیر، پیاز را به بوی ناخوش متهم می‌کند و پیاز با کنایه پاسخ می‌دهد که هر کس باید پیش از نکوهش دیگران، عیب خود را بشناسد.
پروین اعتصامی سخنرانی
در خرداد ۱۳۰۳، در جشن فارغ‌التحصیلی‌اش، پروین سخنرانی مهمی با عنوان «اعلامیه زن و تاریخ» ایراد کرد. او در این سخنرانی به بررسی جایگاه زنان در طول تاریخ، وضعیت آن‌ها در ایران، و لزوم آموزش همگانی پرداخت.
وی معتقد بود که «داروی بیماری مزمن شرق، آموزش و پرورش» است؛ تربیتی که زن و مرد را یکسان در برگیرد و همه اقشار جامعه را به دانش و آگاهی برساند.
پروین ایران را کشوری پرافتخار می‌دانست که روزگاری بر جهان تأثیر می‌گذاشت، اما اکنون برای بازگشت به شکوه گذشته، نیازمند اصلاحات فرهنگی و به‌ویژه تربیت زنان است.
مجسمه پروین اعتصامی
عکس پروین اعتصامی برای کامپیوتر
عکس پروین اعتصامی برای موبایل
پروین اعتصامی و همسرش
در ۱۹ تیر ۱۳۱۳، پروین با پسرعموی خود، فضل‌الله اعتصامی گرکانی، ازدواج کرد و همراه او به کرمانشاه رفت.
پروین اعتصامی ازدواج با پسرعمو
فضل‌الله، که افسر شهربانی و رئیس شهربانی کرمانشاه بود، پس از دو ماه زندگی مشترک، همسرش را به خانه پدری بازگرداند.
پروین اعتصامی ازدواج
نُه ماه بعد، در ۱۴ مرداد ۱۳۱۴، این ازدواج رسماً به جدایی انجامید. برادر پروین، ابوالفتح، علت طلاق را ناسازگاری روحیات نظامی شوهر با طبع آزاد و لطیف پروین عنوان کرده است.
پروین اعتصامی کتاب
پیش از ازدواج، یوسف اعتصامی تمایلی به چاپ آثار دخترش نداشت. او معتقد بود انتشار دیوان برای یک دختر جوان ممکن است برداشت‌های نادرستی ایجاد کند و حتی بهانه‌ای برای خواستگاری افراد ناشناس شود. با این حال، پس از جدایی پروین از همسرش، نظرش تغییر کرد و اجازه انتشار را داد.
پیش از چاپ رسمی دیوان، بخشی از اشعار پروین در نشریاتی چون بهار، منتخبات آثار سید ضیاء هشترودی و حتی در کتاب امثال و حکم دهخدا به چاپ رسیده بود. سرانجام در سال ۱۳۱۴، مجموعه شعر او با مقدمه‌ای از ملک‌الشعرای بهار و به همت چاپخانه مجلس شورای ملی منتشر شد و با استقبال چشمگیری روبه‌رو گردید.
کتاب های پروین اعتصامی
انتشار دیوان، واکنش‌های مثبت فراوانی را برانگیخت. سعید نفیسی در روزنامه ایران به معرفی و تحلیل آثار او پرداخت و وزارت معارف، نشان علمی خود را به پروین اهدا کرد. این توجه‌ها باعث شد او تا حدودی از گوشه‌گیری خارج شود.
نخستین دیوان شامل سروده‌های پیش از سی‌سالگی پروین بود؛ بیش از ۱۵۰ اثر در قالب‌هایی چون قطعه، غزل، رباعی و مثنوی. با این حال، او پیش از مرگ، تعدادی از شعرهایی را که به نظرش کامل یا شایسته نبودند، سوزاند.
پروین اعتصامی شغل های دیگر
در خرداد ۱۳۱۵، پروین مسئولیت کتابخانه دانشسرای عالی را پذیرفت. این شغل با روحیه آرام و اهل مطالعه‌اش سازگار بود. دقت و نظم او در اداره کتابخانه زبانزد شد و حتی یادداشت‌ها و توضیحاتی که در برخی کتاب‌ها نوشته، همچنان باقی است. با این وجود، پس از ۹ ماه به دلیل گرایش به خلوت‌نشینی، این مسئولیت را کنار گذاشت و از ۱۳۱۶ به بعد، فعالیت ادبی‌اش محدود شد.
پروین اعتصامی انزوی
در دی‌ماه ۱۳۱۶، مرگ پدرش در ۶۳ سالگی ضربه بزرگی به روحیه او زد. این اتفاق، او را برای مدتی از محافل فرهنگی و ادبی دور کرد و بیشتر اوقاتش را در انزوا گذراند. ارتباط‌های اندکش عمدتاً با خانواده‌هایی مانند خانواده سیمین بهبهانی و سرور مه‌کامه محدود می‌شد.
وزارت معارف در همان سال از او خواست شعری برای هفتصدمین سالگرد نگارش گلستان و بوستان بسرايد. اما فضای روحی پروین در آن زمان، که عبدالحسین زرین‌کوب آن را «دوره تلخی و حسرت» توصیف کرده، مانع شکوفایی کامل قلمش شد.
پروین اعتصامی مرگ
در فروردین ۱۳۲۰، پروین به بیماری حصبه مبتلا شد. در حالی که برادرش مشغول آماده‌سازی دومین دیوان او بود، حال پروین رو به وخامت رفت.
مرگ پروین اعتصامی
گفته شده است بی‌توجهی پزشک نیز در مرگ او بی‌تأثیر نبود؛ زیرا در شب ۱۴ فروردین که حالش به‌شدت بد شد، خانواده برای آوردن پزشک کالسکه فرستادند اما او حاضر به آمدن نشد.
پروین اعتصامی علت مرگ
سرانجام، در ۱۵ فروردین ۱۳۲۰، پروین در ۳۴ سالگی در تهران درگذشت و پیکرش در حرم حضرت معصومه (س) در قم به خاک سپرده شد. او هنگام مرگ در آغوش مادرش بود. پس از فوت، قطعه شعری که خود برای سنگ مزار سروده بود، پیدا شد و همان را بر سنگ قبرش حک کردند.
علت مرگ پروین اعتصامی
پس از مرگش، هیچ مراسم رسمی یا دولتی برای بزرگداشت او برگزار نشد. حتی برگزاری مجالس یادبود نیز به دلایل سیاسی ممنوع شد. یکی از دلایل این حساسیت، ردّ نشان لیاقت دولتی توسط پروین بود.
پروین اعتصامی ادبیات غرب
پروین تحت تأثیر ترجمه‌های پدرش از آثار شاعران و نویسندگان غربی و آمریکایی چون هراشیو اسمیت، لافونتن، آرتور بریزبان و ازوپ قرار داشت. بیشتر این ترجمه‌ها ابتدا در مجله بهار منتشر می‌شد.
برخی سروده‌های او مانند «یاد یاران» بر اساس شعری از اسمیت، و «جولای خدا» با الهام از مقاله‌ای از بریزبان شکل گرفته‌اند. آثاری همچون «ای گربه»، «ای مرغک»، «بلبل و مور» و «زنجره و مورچه» نیز نمونه‌هایی از تاثیرپذیری او از ادبیات اروپا هستند.
پروین اعتصامی چرا مرد
پس از انقلاب مشروطه، شعر فارسی دو جریان اصلی یافت: جریان نیمایی و جریان تلفیقی. جریان دوم، ضمن حفظ قالب‌های سنتی، اندیشه‌های نوین را وارد شعر می‌کرد و ادامه‌دهنده مسیر «بازگشت ادبی» بود. سبک پروین در همین دسته جای می‌گیرد.
ملک‌الشعرای بهار سبک او را آمیزه‌ای از روش خراسانی (به‌ویژه ناصرخسرو) و شیوه شاعران عراق و فارس (مانند سعدی) دانسته است؛ سبکی که مضامین حکمی و عرفانی را در زبانی نو و هنرمندانه بیان می‌کرد.
عکس های پروین اعتصامی
عکس جذاب پروین اعتصامی
والپیپر پروین اعتصامی
عکس پروین اعتصامی 2025
بیوگرافی پروین اعتصامی
پروین اعتصامی، از چهره‌های برجسته شعر معاصر ایران، جایگاهی ویژه در میان سخنوران بزرگ زبان فارسی دارد. او با توانایی و مهارت کم‌نظیر خود توانست در کنار نامدارترین شاعران مرد بدرخشد و به اعتقاد بسیاری از استادان ادب، در برخی عرصه‌ها حتی گوی سبقت را از آنان برباید.
در جامعه‌ای که علی‌رغم تأکید اندیشه اسلامی بر آموزش همگانی، ساختار مردسالارانه مانع پرورش استعدادهای زنان می‌شد، پروین نمونه‌ای کم‌نظیر از موفقیت یک زن در عرصه فرهنگ و ادب بود؛ حضوری که نشان داد محدودیت‌ها نمی‌توانند سد راه نبوغ شوند.
پروین اعتصامی کیست
دستاوردهای درخشان پروین در ادبیات فارسی، تنها نتیجه ذوق و استعداد ذاتی‌اش نبود؛ پشتوانه‌ای محکم به نام «پدر» داشت که با حمایت و تربیتی هدفمند، زمینه شکوفایی این استعداد را فراهم کرد.
در روزگاری که دختران ایرانی با دشواری‌های فراوان برای دسترسی به آموزش مواجه بودند، پروین با تلاش و برنامه‌ریزی پدرش توانست مسیر یادگیری و رشد فکری خود را هموار سازد.
پدرش، میرزا یوسف اعتصامی (ملقب به اعتصام‌الملک)، فرزند میرزا ابراهیم‌خان مستوفی آشتیانی بود. او در جوانی به تبریز مهاجرت کرد و تا پایان عمر در همان‌جا زیست.
زندگینامه پروین اعتصامی
یوسف اعتصام‌الملک در سال ۱۲۹۱ هجری قمری در تبریز به دنیا آمد و از همان آغاز جوانی در رشته‌های گوناگون علوم انسانی، از ادب عربی و فقه گرفته تا منطق، فلسفه، حکمت قدیم و زبان‌های خارجی مانند ترکی و فرانسه، تحصیل کرد. تسلط او بر زبان عربی چنان بود که هنوز به بیست سالگی نرسیده، کتاب قلائد الأدب فی شرح أطواق الذهب را در شرح مقامات محمود بن عمر زمخشری نوشت. این کتاب که مجموعه‌ای از مباحث حکمی، اخلاقی و پندآموز بود، به‌سرعت به عنوان منبع درسی در مصر شناخته شد.
اثر دیگرش، ثورة الهند یا المرأة الصابرة، نیز تحسین ادبای مصری را برانگیخت و جایگاه او را در میان اهل قلم بیش از پیش تثبیت کرد.
پروین اعتصامی زندگی نامه
یکی از اقدامات فرهنگی ارزشمند او، ترجمه کتاب تحریر المرأة نوشته قاسم امین مصری با عنوان تربیت نسوان بود که در سال ۱۳۱۸ هجری قمری منتشر شد؛ اثری که در زمانه‌ای آکنده از تعصب و بی‌توجهی به حقوق آموزشی زنان، اندیشه‌ای نو و جسورانه را به جامعه ایرانی عرضه کرد.
اعتصام‌الملک نه تنها مترجم و نویسنده‌ای توانا، بلکه از پیشگامان نثر نوین فارسی بود. او با برگردان آثار برجسته جهانی، نسل تازه‌ای از خوانندگان و نویسندگان را با ادبیات و اندیشه‌های نو آشنا ساخت.
پروین اعتصامی چه کسی هست
در کنار ترجمه، او بیش از هفده جلد کتاب در حوزه‌های مختلف از تاریخ و علوم گرفته تا اخلاق، اقتصاد و هنر تألیف کرد. در بهار سال ۱۳۲۸ هجری قمری، مجله‌ای وزین و پربار با نام بهار منتشر کرد که در ۲۴ شماره، مقالات و مطالب گوناگون علمی، ادبی و اجتماعی را با بیانی شیوا و نثری استوار به خوانندگان عرضه می‌کرد.
این مجله یکی از جلوه‌های مهم فعالیت فرهنگی و فکری او به شمار می‌رود و بی‌تردید در شکل‌گیری اندیشه‌های ادبی پروین تأثیری ژرف داشت.
پروین اعتصامی شعرها
شهرت اصلی پروین پس از مرگش اوج گرفت. آثارش به‌ویژه در میان زنان و جوانان با استقبال زیادی روبه‌رو شد.
پروین اعتصامی اشک یتیم
از مشهورترین سروده‌های او، «اشک یتیم» است که در کتاب‌های درسی هم آمده. این شعر، صحنه‌ای از گفت‌وگوی پیرزنی با پادشاه را تصویر می‌کند. گرچه یادآور فضای شعر انوری است، اما به دوره رضاشاه نمی‌توان آن را مستقیماً نسبت داد، هرچند حال‌وهوای اجتماعی آن زمان در آن بازتاب یافته است.
پروین اعتصامی در تعزیت پدر
پس از مرگ پدر، پروین دو قطعه «در تعزیت پدر» و «بی‌پدر» را سرود که سرشار از اندوه و دلبستگی به پدر است.
پروین اعتصامی بی پدر
در این شعرها، او غم از دست دادن پناهگاه زندگی‌اش را با زبانی سوزناک بیان می‌کند و مرگ را یگانه راه وصال دوباره به پدر می‌داند.
پروین اعتصامی پند و نصیحت
«پند و نصیحت» از آثار مشهور او در قالب قطعه است که در کتاب‌های درسی راهنمایی چاپ شده. این شعر جوانان را به استفاده بهینه از فرصت‌ها، پرهیز از غرور و انتخاب مسیر درست در زندگی فرامی‌خواند.
پروین اعتصامی خانه
خانه زادگاه پروین در تبریز، خیابان عباسی، کوچه ساوجبلاغی، پلاک ۶ قرار دارد و در ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ به ثبت ملی رسید. امروز این خانه به موزه‌ای برای معرفی زندگی و آثار او تبدیل شده و بخشی از وسایل شخصی‌اش در آن نگهداری می‌شود.
خانه او در تهران اما سرنوشتی دیگر داشت و اکنون به کاربری‌های تجاری و مسکونی تغییر یافته که انتقادهایی را برانگیخته است.
پروین اعتصامی مقبره در قم
مزار پروین در حرم حضرت معصومه (س) و در محدوده آرامگاه خانوادگی اعتصامی‌ها قرار دارد و سالانه میزبان علاقه‌مندان و شاعران است.
پروین اعتصامی دیوان
زندگی کوتاه اما پربار پروین، حاصلش دیوانی ماندگار شد که در آن به موضوعاتی چون عشق، عدالت، امید، تلاش و سرنوشت پرداخته است. این مجموعه امروز از آثار برجسته ادبیات فارسی به‌شمار می‌رود و همچنان الهام‌بخش نسل‌های تازه است.
💖مقالات پیشنهادی💖
یک پاسخ
بهترین شاعر زن